Historia Igrzysk Olimpijskich

mgr Jerzy Rokita

>>Twoja opinia<<

Początki Igrzysk Olimpijskich nie są znane. Prawdopodobnie najdawniejsze igrzyska odbywały się sporadycznie. Od 776 roku p.n.e. powtarzały się w niezmiennym 4-letnim cyklu przez 1169 lat, prawdopodobnie aż do 393 roku naszej ery (292 olimpiada).

Zwyczaj rozgrywania igrzysk olimpijskich każdego czwartego roku olimpiady miał się wywodzić od Heraklesa Idajskiego (Kreteńskiego). Miał on być inicjatorem igrzysk olimpijskich, mając 4 braci, ich liczbę przyjął jako liczbę lat rozdzielających kolejne zawody. Na czas rozgrywania igrzysk obowiązywało w Grecji zawieszenie broni i prawo pokoju bożego (ekecheiria). Udział w igrzyskach mogli brać wyłącznie wolni obywatele Hellady, nie obciążeni przestępstwem, szczególnie zabójstwem. Nad przebiegiem konkurencji czuwali hellanodikowie. Igrzyska trwały 5 dni. Pierwszy dzień był poświęcony uroczystościom ku czci Zeusa, przysiędze i badaniom sprawności fizycznej zawodników. Drugi dzień to zawody chłopców, trzeci i czwarty dzień zawodów mężczyzn to dni w których odbywały się poszczególne konkurencje (różne w różnych okresach). Ostatni dzień przypadający na pełnię księżyca był dniem zwycięzców - olimpioników. Procesje i ofiary ku czci Zeusa zamykały igrzyska. Pod karą śmierci zabraniano uczestniczenia i asystowania w igrzyskach kobietom. Początkowo za zwycięstwo przyznawano nagrody o wartości materialnej. Od igrzysk VII olimpiady (od 754r.p.n.e.) zastąpiono je symbolicznym wieńcem oliwnym.

Program igrzysk składał się z następujących konkurencji:

• bieg krótki (dromos)
• bieg podwójny (diaulos)
• bieg długodystansowy (dolichos)
• pięciobój (pentatlon)
• pięściarstwo (pygme)
• pankration (walka dwóch zawodników przy użyciu wszelkich dozwolonych chwytów i ciosów, toczona do momentu poddania się jednego z nich)
• bieg w zbroi (hoplita)
• wyścigi rydwanów
• wyścigi konne
• zawody trębaczy i heroldów

Upadek igrzysk olimpijskich rozpoczął się w epoce hellenistycznej, głównie za sprawą zawodowstwa, które podważało etyczny status współzawodnictwa. Nasilały się wypadki naruszania tradycji przez władców Rzymu. W ostatnich latach istnienia igrzysk olimpijskich osłabło prawo olimpijskie, zawieszenia broni i wyłącznego uczestnictwa Greków (dopuszczano Egipcjan i Azjatów). Ekspansja chrześcijaństwa podważała kultowe znaczenie igrzysk olimpijskich. W 393 roku położył im kres edykt Teodozjusza I Wielkiego, zakazujący odbywania zawodów w Olimpii.

Pierwsze próby wskrzeszenia starożytnych igrzysk olimpijskich podjęto na kilkadziesiąt lat przed ustanowieniem międzynarodowych igrzysk olimpijskich. Próby podobne podejmowano nie tylko w Grecji.

W 1604 roku angielski arystokrata Robert Dover, przeciwstawiając się niechęci do sportu wśród nienawistnych mu purytanów, podniósł własnym sumptem lokalne zawody ludowe d igrzysk nazwanych olimpijskimi.

W 1829 roku w Irlandii wskrzeszono starożytne igrzyska tego kraju.

Działalność archeologiczna na terenach Olimpii skłoniła bankiera i przemysłowca Konstantina Evanghelosa Zappasa do zorganizowania i sfinansowania I Panhelleńskich Igrzysk Nowożytnych już w 1859, 1870, 1875 roku.

Program tych igrzysk obejmował:

• biegi
• skok w dal
• trójskok
• skok o tyczce
• rzut dyskiem
• rzut oszczepem do cele
• zapasy
• wspinanie się na maszt i po drążkach.

Nagrodę stanowił wieniec laurowy oraz 150 drachm. W 1889 roku igrzyska odbyły się po raz czwarty i ostatni.

W 1894 roku w dniach od 16 do 24 czerwca w murach Sorbony odbył się kongres dla "wskrzeszenia Igrzysk Olimpijskich". Młody sekretarz generalny Unii Francuskich Towarzystw Sportów Atletycznych, baron Pierre de Coubertin obwieścił odrodzenie zachowanej w pamięci społecznej antycznej idei olimpijskiej. Doprowadził do pierwszego w nowożytnych dziejach ludzkości międzynarodowego zgromadzenia, które dokonało formalnego aktu wskrzeszenia idei olimpijskiej. Na kongresie, który początkowo traktowano jako typowe dla Paryża wydarzenie towarzyskie, młody francuski arystokrata przedstawił formalne i teoretyczne podstawy nowożytnych olimpiad.

Generalne ustalenia, podjęte na mocy uchwał Kongresu, dotyczyły odrodzonych olimpiad, pozostałe zaś wewnętrznych spraw nowo powstałej instytucji olimpijskiej. Proklamowano uroczyście przywrócenie igrzysk olimpijskich, wprowadzenie regularnego, czteroletniego - bez względu na okoliczności - cyklu olimpiad, nadanie igrzyskom międzynarodowego charakteru, przystosowanie igrzysk do warunków i wymogów współczesności, przyznawanie igrzysk miastom, a nie państwom, dopuszczenie do udziału w nich tylko amatorów, wykluczenie z tegoż udziału młodzieży szkolnej oraz ustanowienie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego jako stałej organizacji czuwającej nad prawidłowym rozwojem igrzysk. W skład MKOL weszło 15 osobistości, z których 12 reprezentowało Europę, 2 Amerykę i 1 Oceanię. Ten europocentryczny od początku charakter MKOL wynikał z obiektywnych warunków historycznych krajów Europy, czerpiących swoją przewagę z tempa rewolucji przemysłowej. Sekretarzem generalnym został twórca nowożytnych igrzysk olimpijskich baron Pierre de Coubertin.

Historyczne Igrzyska I Olimpiady ery nowożytnej, przyznane Atenom odbyły się w dniach 5 do 15 kwietnia 1896 roku. Startowało 311 zawodników z 13 krajów. Sportowy program Igrzysk ateńskich dostarczył cennych doświadczeń dla organizatorów następnych igrzysk. Mimo dość niskiego poziomu wyników oraz niedostatków technicznych były one udaną i godną inauguracją sportu na igrzyskach olimpijskich. Na czoło konkurencji sportowych wysunął się bieg maratoński, nie figurujący przedtem w żadnym z regulaminów sportowych. Ustanowiony został dla upamiętnienia biegu hoplity spod Maratonu Feidippidesa, który bezpośrednio po bitwie poniósł radosną wieść o zwycięstwie nad Persami do odległych o 42 kilometry Aten, gdzie padł martwy po trudach bitwy i wyczerpującego biegu. Bieg maratoński wygrał wiejski listonosz Grek Spiros Luis, który stał się w jednej chwili bohaterem narodowym, żywym wcieleniem żołnierza spod Maratonu. Sensacją było zgłoszenie do biegu maratońskiego dziewczyny, która jednak nie została dopuszczona do startu. Sukces Igrzysk I Olimpiady ery nowożytnej był bezsporny i zapoczątkował rozgrywanie zawodów sportowych w kolejnych miastach.

Igrzyska II Olimpiady w Paryżu po raz pierwszy były miejscem, gdzie do rywalizacji sportowej dopuszczono kobiety, które startowały w rozgrywkach tenisa i golfa.

Liczba startujących w poszczególnych olimpiadach była coraz większa.

VI Igrzyska Olimpijskie zaplanowane w Berlinie w 1916 roku nie odbyły się ze względu na trwającą I wojnę światową. Rok 1924 to rok dwóch Igrzysk Olimpijskich. Igrzyska letnie w Paryżu i Igrzyska Olimpijskie w sportach zimowych w Chamonix. Po raz pierwszy w igrzyskach olimpijskich startowała ekipa polska zdobywając 2 medale: w drużynowym torowym wyścigu kolarskim na 4 km (Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz, Franciszek Szymczyk (srebrny) oraz Adam Królikiewicz w konkursie skoków na koniu (brąz).

IX Igrzyska Olimpijskie w Amsterdamie to triumf Haliny Konopackiej w rzucie dyskiem. Igrzyska X Olimpiady w Los Angeles to zwycięstwo wielkiego lekkoatlety Janusza Kusocińskiego w biegu na 10 km, i Stanisławy Walasiewicz w biegu na 100m.

XII Igrzyska Olimpijskie w 1940 roku w Helsinkach i XIII w Londynie nie odbyły się ze względu na trwającą II wojnę światową. Także zimowe Igrzyska Olimpijskie w 1940 roku w Garmisch-Partenkirchen i w Cortina d Ampezzo nie odbyły się.

Pierwsze po 12 letniej przerwie XIV Igrzyska Olimpijskie przeprowadzono w 1948 roku w Londynie. Było to ogromne wydarzenie dla organizatorów, którzy w bardzo ciężkim okresie powojennym podjęli się zadania organizacji tej wielkiej imprezy. Do udziału w tych igrzyskach nie zaproszono ekipy niemieckiej i japońskiej.

Po raz pierwszy w 1952 roku zimowe igrzyska odbyły się w ojczyźnie sportów zimowych, Norwegii. W igrzyskach letnich w Helsinkach wystartowała późniejsza potęga sportowa, ekipa ZSRR. Bohaterem igrzysk był Czech Emil Zatopek, jedyny zawodnik w historii igrzysk, który zwyciężył w biegach na 5 km, 10 km Oraz w maratonie. Zygmunt Chychła zdobył dla Polski złoty medal w boksie.

XVI letnie Igrzyska Olimpijskie w Melbourne zaowocowały złotym medalem Elżbiety Krzesińskiej w skoku w dal.

VIII zimowe zmagania sportowców odbyły się w USA (Squaw Valley). Elwira Seroczyńska po upadku w biegu łyżwiarskim na 1000m. zdobyła srebrny medal.

Rzym 1960 roku przyniósł ekipie polskiej złote medale: J. Szmidt - trójskok, Z. Krzyszkowiak - bieg na 3 km Z przeszkodami, K. Paździor - boks, J. Paliński - podnoszenie ciężarów.

Igrzyska letnie 1964 roku przeprowadzono w Japonii, w Tokio. Dla Polski złote medale zdobyli: kobieca sztafeta 4*100 m. J. Szmidt - trójskok, W. Baszanowski - podnoszenie ciężarów, E. Franke - szermierka, J. Grudzień, M. Kasprzyk, J. Kulej - boks. Sensacją igrzysk był amerykański pływak D. Scholander - zdobywca 4 złotych medali.

X zimowe igrzyska olimpijskie w Grenoble miały jednego bohatera. Był nim Francuz Jean-Claude Killy, zdobywca złotych medali w zjeździe, slalomie gigancie i slalomie specjalnym.

XIX letnie igrzyska olimpijskie w Mexico City w 1968 roku wzbogaciły ekipę polską o 5 złotych medali olimpijskich: J. Kulej - boks, I. Szewińska - bieg na 200m., W. Baszanowski - podnoszenie ciężarów, J. Zapędzki - strzelectwo, J. Pawłowski - szermierka.

Największą niespodzianką zimowych igrzysk 1972 roku w Sapporo był złoty medal Polaka Wojciecha Fortuny w skokach narciarskich na dużej skoczni.

Igrzyska letnie 1972 roku w Monachium miały głęboką wymowę moralną - odbywały się w kraju skażonym ludobójczą II wojną światową. Miały więc charakter rehabilitacji moralnej. Przebieg igrzysk został zakłócony przez zbrodniczą akcję komandosów palestyńskich z organizacji "Czarny Wrzesień", którzy po zamordowaniu dwóch Izraelczyków zabarykadowali się na terenie wioski olimpijskiej, usiłując wymóc realizację swych roszczeń politycznych. Igrzysk mimo to nie odwołano. Gwiazdą pierwszej wielkości był amerykański pływak Mark Spitz, zdobywca 7 medali (4 złote). Spośród Polaków pierwsze miejsca zajęli: J. Szczepański - boks, Wł, Komar - pchnięcie kulą, Z. Smalcerz - podnoszenie ciężarów, J. Zapędzki - strzelectwo, W. Woyda - szermierka, oraz zespół piłki nożnej i florecistów.

Gwiazdą letnich igrzysk olimpijskich 1976 roku w Montrealu była rumuńska gimnastyczka Nadia Comaneci. Polscy zawodnicy zdobyli 8 złotych medali: J. Rybicki - boks, J. Wszoła - skok wzwyż, T. Ślusarski - skok o tyczce, I. Szewińska - bieg na 400m, J. Peciak - pięciobój nowoczesny, Z. Kaczmarek - podnoszenie ciężarów, K. Lipień - zapasy, oraz zespół siatkarzy.

XXII igrzyska olimpijskie w Moskwie, wobec nasilającego się konfliktu politycznego między ZSRR i USA, związanego z obecnością wojsk radzieckich w Afganistanie zostały zbojkotowane przez 56 państw. Mimo to zakończyły się ogólnym sukcesem organizacyjnym i sportowym. Udział wzięło 80 ekip, część startowała nie jako reprezentacja państw, lecz jako Narodowe Komitety Olimpijskie. Polska reprezentacja zdobyła 32 medale, w tym 3 złote, które wywalczyli: J. Kowalczyk - jeździectwo, Wł, Kozakiewicz - skok o tyczce, oraz B. Malinowski - bieg na 3 km z przeszkodami.

ZSRR ogłosił bojkot XXIII igrzysk w Los Angeles, który poparło 15 państw bloku wschodniego, w tym Polska. Gwiazdą igrzysk został Amerykanin Carl Lewis, zdobywca 4 złotych medali w lekkiej atletyce.

XXIV Igrzyska Olimpijskie odbyły się w Seulu. Główną gwiazdą olimpiady została pływaczka NRD Kristin Otto, która zdobyła 6 złotych medali. Igrzyska miały także swój wielki skandal dopingowy Kanadyjczyka Bena Johnsona. Jego 9,79 sekundy (rekord świata) na 100 m wymazano z tabel lekkoatletycznych. Reprezentacja Polski zadowoliła się złotym medalem zapaśnika A. Wrońskiego i judoki W. Legienia.

Barcelona to miejsce, gdzie odbyły się XXV Igrzyska Olimpijskie. Były bardzo udane dla Hiszpanów, którzy zdobyli więcej medali niż w całej poprzedniej historii startów na igrzyskach. Szokiem były zmiany granic w Europie i rozpad ZSRR. Polska poprawiła swój złoty dorobek sprzed 4 lat o jeden medal. Mistrzowski tytuł obronił W. Legień. Drugi raz w historii Polak zdobył dwa złote medale na jednych igrzyskach - wyczynu tego dokonał pięcioboista, A. Skrzypaszek.

Rok 1992 to ostatni rok, w którym odbywają się igrzyska zimowe i letnie. Następne igrzyska zimowe odbyły się w 1994 roku w Lillehammer.

Atlanta to miejsce XXVI letnich Igrzysk Olimpijskich. Było to rekordowe igrzyska pod względem ilości uczestników (10320). Liczba dyscyplin wzrosła do 26, liczba konkurencji d 271. Znicz olimpijski zapalał Muhammad Ali (boks). Polska zdobyła 7 złotych medali: R. Mauer - strzelectwo, A. Wroński, A. Zawadzki, R. Wolny - zapasy, M. Kusznierewicz - żeglarstwo, P. Nastula - judo, R. Korzeniowski - chód na 50 km.

XXVII Igrzyska Olimpijskie zorganizowano w Australii, w Sydney. Startowało w nich 199 drużyn (komitetów olimpijskich). W 28 dyscyplinach rozegrano 300 konkurencji sportowych. Po raz pierwszy Południowa i Północna Korea wystartowały pod jedną flagą. Złote medale olimpijskie zdobywali Polacy - R. Korzeniowski - 2 złote, chód na 20 i 50 km, R. Mauer - Różańska - strzelectwo, Sz. Ziółkowski i K. Skolimowska - rzut młotem, T. Kucharski i R. Sycz - wioślarstwo.

XIX zimowe Igrzyska Olimpijskie odbyły się w Salt Lake City w dniach 8-23 lutego w pół roku po tragicznym ataku terrorystycznym na World Trade Center w Nowym Jorku. Były to igrzyska na miarę nowego wieku. Rozegrano 78 konkurencji w 12 dyscyplinach. Ważnym wydarzeniem uroczystego otwarcia igrzysk, stało się wniesienie flagi olimpijskiej przez ośmiu wybitnych przedstawicieli świata polityki, kultury i nauki, wśród których znalazł się Lech Wałęsa. Wielką gwiazdą tych igrzysk był norweski biathlonista Ole Einar Bjorndalen, który zdobył 4 złote medale. Po 30 latach nasza ekipa wracała z medalami Adama Małysza - srebrny i brązowy w skokach na średniej i dużej skoczni. Dwa złote medale zdobył Simon Amman, Szwajcar, który przed i po igrzyskach ni błyszczał.

Do Igrzysk Olimpijskich w Atenach reprezentacja Polski zdobyła ogółem 276 medali. Rok 2004 to powrót do kolebki igrzysk nowożytnych, do Aten. Igrzyska odbędą się w dniach 13.08.-29.08.2004 roku. Decyzja o organizacji igrzysk przez Greków zapadła 5.09.1997 r. w Lozannie (Szwajcaria). Zawody sportowe rozegrane zostaną w następujących dyscyplinach: siatkówka, piłka nożna, badminton, piłka ręczna, baseball, podnoszenie ciężarów, boks, softball, sporty wodne, gimnastyka, hokej na trawie, jeździectwo, judo, kajakarstwo, wioślarstwo, strzelectwo, szermierka, taekwondo, tenis, tenis stołowy, kolarstwo, koszykówka, lekkoatletyka, triathlon, łucznictwo, pięciobój nowoczesny, zapasy, żeglarstwo.

Zawody sportowe nie były jedynymi imprezami, w których rywalizowano o medale olimpijskie. W latach 1912-1948 rozgrywane były olimpijskie konkursy sztuki, obejmujące sztuki piękne (rzeźbę, malarstwo, grafikę, literaturę, muzykę i architekturę). Organizowano je z inicjatywy Coubertina jako kontynuację tradycji starożytnych igrzysk i helleńskiej idei - kalokagatii. Artyści polscy w latach 1928-1948 zdobyli 3 złote medale:1928 rok - K. Wierzyński - literatura ("Laur olimpijski"), 1932 rok - J. Klukowski - rzeźba ("Wieńczenie zawodnika"), 1948 rok - Z. Turski - muzyka ("Symfonia olimpijska").

Terminologia olimpijska

Olimpiada

4-letni okres między dwoma kolejnymi igrzyskami olimpijskimi
 

Olimpia

miejscowość w Elidzie, w północno - zachodniej części Peloponezu, miejsce najsłynniejszych igrzysk greckich, zwanych olimpijskimi
(776 p. n. e.)
 

Olimpionik

zwycięzca w igrzyskach olimpijskich, wieńczony palmą i wieńcem z gałęzi oliwki
 

Olimpijska flaga

symbol olimpijskiego uniwersalizmu; na białym tle widnieje pięć splecionych ze sobą kolorowych kół, symbolizujących unię sportowców pięciu kontynentów
 

Olimpijska idea

w starożytnej Grecji wyrażała się w systemie wychowania (kalokagatia), zakładającym pełny i harmonijny, intelektualny i moralny rozwój jednostki świadomej swojej panhelleńskiej, narodowej, kulturowej i klasowej tożsamości
 

Olimpijski znicz

symbol trwałości olimpijskiej idei i tradycji antycznych igrzysk w czasach nowożytnych (pierwszy znicz zapłonął w 1928 roku w Amsterdamie, od 1936 roku każdorazowo jest wzniecany w ruinach świątyni Hery w Olimpii za pomocą skupionych promieni słonecznych, następnie przenoszony sztafetą biegaczy na miejsce igrzysk)
 

Olimpijska dewiza

"Citius, Altius, Fortius" (szybciej, wyżej, silniej) wyraża dążenia ruchu olimpijskiego
 

Olimpijskie medale

medale złote, srebrne, brązowe, przyznawane olimpijczykom za miejsce pierwsze, drugie, trzecie w każdej konkurencji sportowej
 

Olimpijskie przyrzeczenie

element ceremoniału otwarcia igrzysk olimpijskich ery nowożytnej wprowadzony na wzór antyczny (składa zawodnik w imieniu wszystkich zawodników i przedstawiciel organizatorów w imieniu sędziów i działaczy)
 

Olimpijski hymn

jeden z najstarszych elementów ceremoniału otwarcia wyrażający jedność uniwersalistycznej wspólnoty olimpijskiej
 

Olimpijski order

odznaczenie ustanowione przez MKOL na X Kongresie Olimpijskim w Warnie w 1973 roku jako legia honorowa dla osobistości, działaczy, organizatorów, pedagogów, twórców, przyczyniających się postawą i działalnością do upowszechniania olimpijskiej idei
 

Olimpijski protokół

dokument dotyczący przedsięwzięć MKOL związanych z igrzyskami olimpijskimi
 

Olimpijski puchar

ufundowany w 1906 roku przez Coubertina jako forma wyróżnienia i uznania za specjalne zasługi w popularyzowaniu sportu amatorskiego i idei olimpijskiej

Nowożytne letnie Igrzyska Olimpijskie

Nowożytne zimowe Igrzyska Olimpijskie

Rekordziści polscy pod względem ilości startów w igrzyskach

>>Twoja opinia<<

Strona główna Opinie W sieciDownloads Publikacje E-learning O stronie