Działa tylko w IE - sorry!    
     

Zastosowanie gier dydaktycznych na lekcjach matematyki

mgr Alicja Rokita


Tradycyjne nauczanie stosowane w przeszłości na lekcjach matematyki, było odbiciem programu uniwersyteckiego. W efekcie bardzo wielu uczniów nie radziło sobie z wieloma zagadnieniami. Dlatego też rzesza uczniów "mniej zdolnych" była bardzo duża. Tradycyjne zadania wykorzystywane "na okrągło" na lekcjach matematyki często odstraszają ucznia. Dlatego od czasu do czasu należy urozmaicić lekcje matematyki grami i zabawami (tematycznie związanych z lekcją), które kształcą, rozwijają logiczne myślenie i zachęcają uczniów do rozwiązywania zadań, nie wspominając już o tym, że uczniowie bardziej polubią lekcje matematyki.

Dla nauczyciela, który chętnie urozmaica lekcje matematyki, przygotowanie ciekawych zadań i przykładów nie będzie wielką sztuką. Łatwo wymyślić zadania ciekawe o różnym stopniu trudności, aby uczniowie mniej zdolni mogli zrobić coś niezbyt trudnego ale interesującego.

Podawane przeze mnie przykłady można wykorzystać na lekcji w szkole podstawowej, w gimnazjum jak i również na kółku matematycznym.

Wśród gier, które można wykorzystać na lekcji matematyki, są matematyczne wersje różnych gier towarzyskich. Jedną z nich jest matematyczne domino. Opracowanie domina jest stosunkowo łatwe. Taki komplet można wykonać własnoręcznie lub przy pomocy uczniów np. na ocenę. Zasada tworzenia domina matematycznego jest taka sama jak w zwykłej grze w domino. Należy dobierać pasujące kostki, z tą różnicą, że taka sama liczba oczek na pasujących kostkach została zastąpiona np. równymi wyrażeniami algebraicznymi.

Przykład:

Można oczywiście tworzyć o wiele dłuższe przekłady. Zależy to od inwencji nauczyciela lub uczniów.

Innym przykładem gier liczbowych są kryptarytmy. Kryptarytm to zadanie szaradziarskie, w którym litery należy zastąpić tak, aby liczby, które w ten sposób powstaną, tworzyły poprawne działanie. Każdej literze odpowiada jedna cyfra, różnym literom różne cyfry. Można je rozwiązać za pomocą odpowiedniego rozumowania bez rozważania wielu przykładów.

Przykład:

Kryptarytmy dają okazję do niezauważalnego trenowania rachunków pamięciowych. Nie wymagają skomplikowanych operacji matematycznych, ale sprawnego i elastycznego posługiwania się wiedzą. Uczą głębszego rozumienia algorytmów działań pisemnych. Wymagają rozróżniania faktów udowodnionych (A musi być 2, bo .....) od hipotez (może A to 2, sprawdzę ......). Przy budowie kryptarytmów należy unikać skomplikowanych przykładów, które prowadzą do żmudnych obliczeń. Przykłady długie i bardzo trudne szybko zniechęcają ucznia. Kryptarytmy można rozwiązywać przy udziale całej klasy lub w grupach. Uczniowie nie tylko doskonalą umiejętności matematyczne, ale również uczą się współpracy w zespole.

Zabawami na lekcjach matematyki mogą być przygotowane przez nauczyciela różne obliczenia matematyczne. Nauczyciel podaje kolejne kroki obliczeń, a uczniowie je rozwiązują.

Przykład:

- Pomyśl pewną liczb.
-Dodaj do niej 15.
-Wynik pomnóż przez 2.
-Odejmij 6.
-Dodaj liczbę, którą pomyślałeś na początku.
-Wynik podziel przez 3.
-Odejmij początkową liczbę.
-Co otrzymałeś? ......................... 8.

Uczniowie mogą mieć za zadanie odgadnąć tok rozumowania i próbować zapisać w postaci algorytmu. Stworzyć coś w rodzaju instrukcji.

Instrukcja do zadania (tok rozumowania):

Cennym przykładem zabawy na lekcjach matematyki są krzyżówki. Hasła można ułożyć zgodnie z opracowanym działem, w którym znajdą się określenia matematyczne, które warto utrwalić na lekcjach powtórzeniowych. Krzyżówki można przygotować wzorując się na typowych przykładach krzyżówek. Mogą je przygotować też uczniowie.

Geoplany w szkole podstawowej są nieocenioną pomocą do przyswojenia przez uczniów własności np. prostokąta i kwadratu.

Np.

- Zbuduj czworokąt, który ma cztery kąty proste.
-Zbuduj czworokąt, który ma równe przekątne.
-Zbuduj prostokąt o obwodzie równym 8 jednostek ........ itp.

Uczniowie mogą budować inne wielokąty i sprawdzać własności.

Np.

- Zbuduj czworokąt, który ma dwa kąty proste itp.

Innym przykładem ciekawych pomysłów realizacji zagadnień z matematyki są zadania długoterminowe. Uczeń otrzymuje instrukcję i termin wykonania zadania. Pracuje nad zadaniem sam lub w wybranej grupie. Mogą to być prace związane z kupowaniem i sprzedawaniem akcji, lokaty bankowe itp.

Przykładem takiej pracy długoterminowej może być także historyjka obrazkowa zbudowana z tangramów.

Tangram pochodzi z Chin. Jest to kwadrat podzielony na siedem części (tanów), z których można układać różne wzory, np. zwierzęta, sylwetki ludzi w różnych pozach, a nawet (gdy mamy kilka kompletów) skomplikowane obrazki. Tangram o boku 1dm może posłużyć za model kwadratu jednostkowego, z którego tworzymy różne figury o polu 1 dm. Można budować różne wielokąty (wypukłe i wklęsłe), wskazywać w nich boki równoległe i prostopadłe, określać obwody i pola otrzymanych figur.

Uczniowie lubią też jak nauczyciel organizuje na lekcji matematyki różnego rodzaju konkursy i turnieje, co prowadzi do zdrowej rywalizacji.

Tak więc lekcje matematyki mogą na każdym poziomie być ciekawe, mogą rozwijać zdolności intelektualne uczniów, a co najważniejsze poprzez zabawę - uczą. Oczywiście w moim artykule tylko pokazałam zaledwie kilka możliwości urozmaicania lekcji matematyki. Nauczyciel pełen inwencji twórczych zapewne sam wymyśli takie gry i zabawy, które jego uczniowie najlepiej i najchętniej rozwiązują na lekcji.