Stosowanie pracy w grupach na lekcjach matematyki jest okazją do rzeczywistego zdobywania przez uczniów umiejętności kluczowych. Taka forma pracy jest dla nich atrakcyjna, ponieważ mogą się oni swobodnie wypowiedzieć i nie czują się skrępowani w razie niepowodzenia. Praca w grupach aktywizuje wszystkich uczniów, a przy okazji integruje zespół klasowy. Badania dowiodły, że ucząc innych, uczymy się sami. Praca w grupach ma wiele dodatkowych walorów, które decydują o jej ogromnej randze dydaktycznej: - Pracując w grupie, dzieci uczą się na ogół lepiej i głębiej. Wiedza jest przez nie negocjowana i współtworzona. Szybciej poradzi sobie z badanym zagadnieniem pięć współpracujących ze sobą osób, niż te same pięć osób pracujących indywidualnie.
- Słabi uczniowie bez skrępowania mogą zadawać pytania swoim kolegom. Wzrasta ich poczucie bezpieczeństwa, stopniowo rośnie samodzielność, aktywność i zaangażowanie.
- Nieśmiali uczniowie odnoszą korzyści z systemu pracy grupowej, który stwarza im poczucie akceptacji.
- Uczniowie zdolni mogą zademonstrować swoją wiedzę bez zwracania na siebie uwagi całej klasy. Praca w grupach zmusza ich do ciągłego zaangażowania, do dokładnego rozumienia poruszanej problematyki, gdyż to do nich właśnie koledzy będą kierować najwięcej pytań.
Co należy przygotować do pracy w grupach?Oto najważniejsze czynniki, jakie należy uwzględnić przy planowaniu pracy w grupach: - czas - jasno określić ramy czasowe
- miejsce - ustawić odpowiednio stoliki, tak aby ułatwić uczniom komunikowanie się między sobą
- materiały - plansze, kartki z zadaniami, itp.
- prezentacja - ustalić jej formę
- ocena - ustalić wyraźne kryteria oceniania
Jakich zasad należy przestrzegać w pracy w grupie?Wybierzcie spośród siebie lidera, sekretarza oraz sprawozdawcę. Pamiętajcie, że: - Lider
- - kieruje pracą grupy, organizuje ją lecz nie dominuje, nie narzuca swoich poglądów. Dba, by wszyscy mogli się wypowiedzieć, ustala kolejność wypowiedzi. Stara się, by wszyscy pracowali, by każdy miał swój udział w rozwiązywaniu zadania. Pilnuje, aby grupa pracowała nad zadaniem - tematem, a nie poświęcała uwagi sprawom ubocznym, nieistotnym dla osiągnięcia celu.
- Sekretarz
- - pilnuje, by nie umknęły uwadze i pamięci ciekawe pomysły zgłaszane w czasie pracy nad rozwiązaniem problemu (jeśli nie będą one wykorzystane teraz, to może warto do nich wrócić po jakimś czasie).
- Sprawozdawca
- - stara się odnotować w trakcie pracy zespołu ważne ustalenia, uzgadnia z grupą stanowisko, przedstawia efekty pracy zespołu publicznie; odpowiada, jak grupa zorganizowała swoją pracę i jak pracowała.
- Członek zespołu
- - stara się pracować intensywnie, na miarę swoich możliwości dba o osiągnięcie wspólnego celu; uważnie słucha, co mają do powiedzenia inni, nie przerywa wypowiedzi kolegów, czeka na swoją kolej w zgłaszaniu pomysłów i spostrzeżeń.
Jak wygląda efektywna grupa?- Atmosfera jest swobodna, nieskrępowana, uczniowie są zaangażowani, wykazują zainteresowanie.
- Ożywiona dyskusja, wszyscy biorą w niej udział, nie odbiegając od tematu.
- Wszyscy rozumieją zadania, które maja wykonać
- Członkowie grupy słuchają się wzajemnie. Każda myśl zostaje uważnie przeanalizowana.
- Istnieją różnicę zdań. Grupa to aprobuje. Pracuje nad dokonaniem selekcji. Nikt nie jest niezadowolony z podjętych decyzji.
- Uczniowie czują się nieskrępowani w krytykowaniu i mówią szczerze to, co myślą.
- Wszyscy wiedzą, co czują pozostali odnośnie do dyskutowanego tematu.
- Jeśli mają być podjęte jakieś działania, wszyscy wiedzą, co ma być zrobione i wzajemnie sobie pomagają.
- Rolę lidera przejmują różne osoby.
- Grupa ma świadomość, czy pracuje dobrze, i co utrudnia postępy w pracy. Sama potrafi zatroszczyć się o siebie.
Jakie występują formy pracy w grupach?- Metoda składanki
- Jedną z metod poświęconych uczeniu się przez współpracę jest składanka. Zespół klasowy należy podzielić na grupy, których liczebność jest uzależniona od opracowywanego materiału. Grupy te zwane są "domowymi". Tematyka zajęć zostaje podana uczniom na piśmie. Każdy członek zespołu ma nauczyć się innej partii materiału. Uczniowie z różnych grup "domowych" odpowiedzialni za opanowanie tej samej partii materiału tworzą tzw. grupę "ekspercką" i spotykają się w celu wspólnego przestudiowania tematu, udzielenia sobie pomocy w nauczeniu się go. Następnie wracają do swoich grup "domowych" i uczą kolegów tego, czego nauczyli się sami. Gdy zespoły "domowe" skończą pracę, uczniowie przystępują do prezentacji.
Fazy pracy:| A | B | C | | grupa "domowa" | grupa ekspercka | grupa domowa |
- Partnerzy
- Uczestnicy rozmawiają dwójkami. Następnie jeden z dwu partnerów relacjonuje na forum wnioski z tej dyskusji albo każdy z rozmawiających przedstawia argumenty partnera. Można także wykorzystać tę formę pracy, aby uczniowie sprawdzili w dyskusji swoją koncepcję, pomysł i dopracowali go we współpracy z drugą osobą.
- Triady
- Uczestnicy pracują w trójkach. przyjmują role: pytającego, odpowiadającego i sprawozdawcy. Pytający zadaje pytania dotyczące rozwiązywanego problemu, odpowiadający odpowiada na nie, a sprawozdawca robi notatki z tej dyskusji i następnie relacjonuje ją na forum.
- Grupy domowe i ekspertów
- Uczestnicy siadają w grupach domowych, zapamiętują jej skład, następnie każdy z członków danej grupy domowej otrzymuje przydział do innej grupy ekspertów, w której rozwiązywane są problemy cząstkowe. Następnie eksperci wracają do grup domowych, w których rozwiązują jakiś problem ogólny.
- Posłowie
- Uczestnicy w grupach rozwiązują problemy, które się ze sobą wiążą. Aby ułatwić sobie rozwiązanie wysyłają posła do innych grup. Poseł odwiedza inne grupy, zbiera informacje, następnie wraca do swojej grupy, aby jej pomóc rozwiązać dany problem.
- Wizytator
- Uczestnicy w grupach rozwiązują problemy cząstkowe, których suma składa się na rozwiązanie ogólne. Wizytator (lub grupa wizytatorów) odwiedza wszystkie grupy, zbiera potrzebne informacje, a następnie zdaje na forum relację z rozwiązania problemu ogólnego przez klasę.
- "Gorące" krzesło
- Jeden z uczestników przyjmuje rolę jakiejś osoby (postaci z książki, kogoś o specyficznych poglądach) i, trzymając się tej roli, odpowiada na pytania całej klasy.
Jak zmienić strukturę lekcji?Aby sprawnie przeprowadzić lekcje matematyki w grupach, trzeba zmienić jej strukturę. Przykładem nowej kompozycji takiej lekcji jest poniższa propozycja. Zajęcia składają się z następujących faz: - zaangażowanie
- przedstawienie przez nauczyciela problemu, który ma być rozwiązany przez grupę,
- sprecyzowanie celów, poleceń,
- stworzenie ram organizacyjnych zajęć (np. podział na grupy, określenie ról w grupach),
- nauczyciel koordynuje i organizuje pracę.
- badanie
- analiza zadania otrzymanego przez uczniów,
- dyskutowanie, negocjowanie, ustalanie sposobów rozwiązań zadania,
- rolą nauczyciela jest obserwacja przebiegu pracy uczniów.
- przekształcanie
- uporządkowanie wiedzy w twórczy sposób,
- przyjęcie ostatecznej wersji rozwiązania zadania,
- funkcjonalizacja wiedzy,
- nauczyciel obserwuje i słucha.
- prezentacja
- przedstawienie przez sprawozdawcę efektów pracy grupy,
- podzielenie się uwagami na temat pracy zespołu,
- nauczyciel ocenia poprawność merytoryczną pracy.
- refleksja
- samoocena wykonanej pracy: określenie, czego uczniowie się nauczyli, sposobu wykorzystania wiedzy, przydatności zdobytej wiedzy,
- krytyczna ocena sposobu wykonania pracy (tempo pracy, organizacja czasu, wywiązanie się z pełnionych ról),
- nauczyciel inspiruje do refleksji.
|
