Działa tylko w IE - sorry!    
     

Edukacja ekologiczna

mgr Iwona Sadlak



- Kształtowanie zachowań proekologicznych
- Propagowanie właściwego stosunku do świata przyrody

Od najmłodszych lat należy uświadamiać dziecku, że jest nieodłączną częścią świata przyrody oraz ukazywać jego rolę, potęgę i piękno. Najcenniejszymi wartościami jakie należy kształcić i rozwijać są motywy poznawcze, emocjonalne i działaniowe. W edukacji środowiskowej dzieci w wieku wczesnoszkolnym szczególną uwagę zwracają na takie postawy wobec środowiska jak: wrażliwość wobec świata przyrody, szacunek do niego, racjonalne korzystanie z niego, dążenie do kontaktu z przyroda, dbałość o swe życie i zdrowie. W zakresie rozwijania wrażliwości wobec przyrody zwracamy uwagę dzieci na życie i przemiany zachodzące w otaczającej je przyrodzie - wiedzę z zakresu budowy, trybu i warunków życia roślin i zwierząt, zjawisk przyrody nieożywionej np. wschód i zachód słońca, tworzenie się śniegu, wyładowania atmosferyczne.

Dla dzieci najbardziej przekonujące jest porównywanie sytuacji występującej w świecie przyrody do uczuć ludzkich np. rozchylanie się pąków kwiatów to radość, łamanie gałęzi to ból. Dziecko musi pamiętać, żeby bawiąc się w ogrodzie, spacerując ulicami miast czy osiedli, podczas pobytu w lesie odnosiło się z szacunkiem i starało się nie uszkodzić rosnących tam kwiatów, drzew i krzewów. Zdawało sobie sprawę z tego, że pewne gatunki roślin i zwierząt są rzadkością i dlatego należy je chronić. Miało opiekuńczy stosunek do organizmów żywych- dostrzegało w swoim otoczeniu zwierzęta i rośliny wymagające troski lub opieki.

Naturalną cechą dziecka jest to, iż sporą część swojego czasu wolnego chętnie spędza na świeżym powietrzu. Pragnienia te powinniśmy pogłębiać rozwijając u niego chęć nawiązywanie bliższych kontaktów z przyrodą. W tym celu organizujemy częste spacery i wycieczki do obiektów przyrodniczych i ekosystemów w różnych porach roku, aby ukazać różnorodność i zmienność przedmiotów oraz zjawisk przyrodniczych.

Organizujemy takie sytuacje, aby dziecko w kontakcie z przyrodą doznawało jak najwięcej przeżyć emocjonalnych i intelektualnych - umiało wynosić wiele wrażeń i radości, nawiązując kontakt z żyjącymi tam roślinami i zwierzętami. Zaznajamiamy dzieci z podstawowymi zasadami ochrony przyrody i wdrażamy je do ich przestrzegania - zachowywania się tak, by zaspokajając swoje potrzeby i pasje poznawcze nie naruszyło istniejącego w przyrodzie ładu.

W kształtowaniu pozytywnych postaw wobec przyrody wykorzystujemy różnorodne formy i metody pracy:

  1. Wycieczki
    1. do parku, wokół szkoły
      Obserwacja zieleni, drzew, krzewów, kwiatów. Zwrócenie uwagi na tereny zazielenione i zanieczyszczone. Uświadomienie wpływu zieleni na organizm ludzi (rośliny zielone oddychając pochłaniają z atmosfery trujące związki, dają człowiekowi świeże powietrze bogate w tlen, pomagają oddychać czystym powietrzem, wpływają na zdrowie i samopoczucie).
    2. do ogrodu
      Obserwacja roślin ogrodowych, warzywnych i ozdobnych. Uświadomienie dzieciom czynników warunkujących rozwój rośliny (gleba, światło, temperatura, wilgotność). Zwracanie uwagi na zależności rozwoju i wzrostu roślin od rodzaju gleby i jej uprawy (konieczność zwalczania chwastów, które zabierają roślinom wodę, składniki mineralne, światło, a wśród chwastów wyrasta roślina słaba, delikatna i bezwartościowa).
    3. na łąkę
      Obserwacja roślinności łąkowej (trawy, zioła - babka, rumianek, mniszek, kwiaty - kaczeńce, fiołki, niezapominajki, maki) oraz zwierzęta (ptaki - kuropatwy, czajki, ssaki - krety, owady - tyle, świerszcze, trzmiele, osy). Ustalenie znaczenia roślin i zwierząt żyjących na łące.
    4. do lasu
      Zapoznanie z warunkami życia w lesie. Obserwacja zwierząt (ptaki - kukułki, dzięcioły, ssaki - jeże, owady - komary) i roślin - poznanie warstw lasu i roślin poszczególnych pięter (I runo - mchy, paprocie, grzyby, jagody, II podszyt - krzewy, jeżyny, maliny, młode drzewka, III wysokie drzewa - sosny, dęby, buki, brzozy i jodły).
      Zwrócenie szczególnej uwagi na gatunki podlegające ochronie, współzależności występujące pomiędzy warstwami - zniszczone runo powoduje niszczenie i usychanie drzew i podszytu, co z kolei doprowadza do wyparowywania wody z runa, mchu (runo usycha) oraz przykłady łańcuchów pokarmowych w środowisku leśnym np. sarna, aby żyć musi zjeść trawę, wilk, aby żyć musi zjeść słabszą od siebie sarnę.
      Można również zorganizować wycieczki do sadu, na pole, nad staw, do parku narodowego - uczyć zdobywania wiedzy poprzez bezpośredni kontakt z przyroda, pokazywania roślin i zwierząt w warunkach naturalnych.
  2. Działalność praktyczna na rzecz ochrony środowiska
    1. porządkowanie skwerów, porządkowanie lasów (zbieranie śmieci, puszek, torebek foliowych),
    2. dokarmianie zwierząt (zwłaszcza w zimie),
    3. ustawianie tabliczek z napisem "Szanuj zieleń"
  3. Prowadzenie kącika przyrodniczego
    1. uprawa roślin
      Hodowla roślin ozdobnych, ustalenie potrzeb życiowych roślin doniczkowych oraz sposobu opiekowania się nimi. Praktyczne umiejętności sadzenia roślin. Hodowla zboża; założenie hodowli w trzech doniczkach.
      Pierwszą należy podlewać, w drugiej będzie ziemia sucha, trzecią nakryć kapturkiem z czarnego kartonu i podlewać.
      Obserwacja roślin w każdej z doniczek- zwrócenie uwagi na zależności między warunkami środowiskowymi, a rozwoju rośliny.
    2. hodowla rybek w akwarium
      Zapoznanie z czynnikami warunkującymi przystosowanie zwierząt do życia w wodzie. Wyróżnianie faz rozwojowych ryby.
    3. wystawka tematyczna
      Ilustracje, pocztówki, kalendarze, albumy, zielniki, plakaty, plansze, wiersze, zagadki związane z ochroną przyrody (parki narodowe, rezerwaty, pomniki przyrody, gatunki chronionych roślin i zwierząt).
    4. prowadzenie biblioteczki przyrodniczej - gromadzenie książek, czasopism.
  4. Słuchanie nagrań tematycznych związanych z ochroną środowiska - piosenek, wierszy audycji radiowych.
  5. Organizowanie spotkań z leśniczym, konserwatorem zabytków, ogrodnikiem, rolnikiem.
  6. Wykonywanie doświadczeń.
    Uczniowie przynoszą liście (możliwie dość duże) z roślin rosnących w miejscach o pewnym zapyleniu. Obserwacja zanieczyszczeń i ustalenie źródła ich pochodzenia. Przecierają kawałkiem ligniny powierzchnię liścia celem zaobserwowania stopnia zanieczyszczenia. Na powierzchni liścia zatrzymują się pyły zanieczyszczające powietrze. Warstwa kurzu pełni rolę pasa filtrującego. Liście roślin zatrzymują pyły zanieczyszczające powietrze, dlatego należy dbać o rośliny, które oczyszczają powietrze w mieszkaniu i różnych środowiskach.

W edukacji wczesnoszkolnej treści poświęcone ochronie środowiska należy głównie interpretować z sozologicznego punktu widzenia.


Bibliografia:

  1. Gertruda Maurer - "I ty chronisz środowisko"
  2. Edukacja przyrodnicza - Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Tarnobrzegu