"Kierowanie ludźmi to przede wszystkim
podejmowanie decyzji na co dzień
w drobnych sprawach,
od czasu do czasu we wręcz
strategicznych" | | | | (L. Gawrecki) | | Dyrektorzy przedszkoli nieustannie borykają się z wypełnianiem poszczególnych ról, a zwłaszcza roli pracodawcy poddanej poważnym zmianom ustawowym. W skład zadań kierowniczych wchodzą: kierowanie procesami pedagogicznymi instytucji oświatowej, opiekowanie się wychowankami, przewodzenie radzie pedagogicznej, pełnienie nadzoru pedagogicznego nad działalnością nauczycieli, spełnianie funkcji gospodarza zakładu pracy, a więc dbanie o warunki materialno-techniczne miejsca nauki i pracy, wydawanie określonych decyzji. Dyrektor przedszkola jako organ zarządzający jednostką organizacyjną systemu oświaty został wyposażony w kompetencje w zakresie prawa pracy przez ustawę o systemie oświaty, ustawę Karta Nauczyciela, a także Kodeks Pracy. Ustawy te określają również zadania wynikające z roli pracodawcy oraz precyzują wynikająca stąd odpowiedzialność. Współczesny dyrektor placówki oświatowej ma nie tylko prawidłowo prowadzić dokumentację i składać sprawozdania lecz ma pełnić rolę menedżera, kreatywnego doradcy i dobrego negocjatora. Jego naczelne zdanie to ciągłe podnoszenie jakości swojej placówki, motywowanie nauczycieli do podnoszenia kwalifikacji i zapewnianie klientom przedszkola możliwość pełnego rozwoju i nabywania umiejętności określonych w odpowiednich dokumentach. Co to znaczy być dyrektorem-menadżerem?
Dyrektor przedszkola, który pełni funkcję menedżera, ma taki sam zakres obowiązek jak menedżer firmy. Do jego zasadniczych powinności należy: planowanie czynności, organizowanie pracy, kierowanie podległym personelem, zatrudnianie tzn. obsada stanowisk, rotacja, podnoszenie kwalifikacji, ocena, awans, prowadzenie działalności motywacyjnej jak również kontrola stopnia wykonania planowanych czynności i podejmowanie działań korekcyjnych. Definiowanie roli dyrektora-menedżera poprzez wyposażenie go w umiejętności przywódcy ma miejsce wówczas gdy dyrektor jest osobą wiarygodną i ludzie wierzą w niego samego oraz wizję, która przed nimi nakreślił. Zadania dyrektora placówki oświatowej przerażają swoim ogromem. Tak naprawdę to jeden człowiek odpowiedzialny jest za całość pracy i to pod względem dydaktycznym, organizacyjnym jak i technicznym. Wymaga to od niego ogromnej wiedzy, konkretnych umiejętności i odpowiednich predyspozycji. Sprawne kierowanie przedszkolem sprowadza się przede wszystkim do podejmowania szeregu trafnych decyzji. Decydowanie jako świadome wybieranie sposobu działania jest podstawową formą sprawowania funkcji kierowniczych. Decyzje przenikają całe nasze życie. Ciągle stoimy wobec problemu wyboru jednej z alternatyw form zachowania, z których każda musi być oceniana ze względu na jaj wartości. Czasami decyzja zależy od reakcji innych ludzi, czasami odgrywa role przypadku, często podjęciu decyzji towarzyszy kłopotliwy splot osiągnięć i porażek, ale najczęściej powinien to być proces, do którego przed podjęciem decyzji bardzo starannie się przygotowujemy (przemyślimy wszystkie okoliczności i skutki). Dla decyzji kierowniczych w oświacie charakterystyczne jest to, że zainteresowani są nimi nie tylko bezpośredni wykonawcy, lecz także uczniowie, rodzice, władza szkolna i terenowa, a nieraz i inne grupy społeczne. Istotnym czynnikiem skutecznego kierowania są kwalifikacje dyrektora. Składają się na nie zarówno predyspozycje wrodzone, jak i umiejętności kierownicze zdobyte poprzez naukę i doświadczenie. Od osobowości dyrektora zależy czy podejmując decyzje wybiera ryzyko bądź jest ostrożny, czy działa rozsądnie, czy pochopnie, jest oszczędny czy rozrzutny, ukazuje swój pesymizm czy optymizm. Zdając sobie sprawę z cech swojej osobowości decydent może to brać pod uwagę, a przez to racjonalizować swoją decyzję. Podwyższanie kwalifikacji nauczycieli pozwala na zwiększenie zakresu ich swobody w działaniu, ograniczenie nadzoru przełożonych i przygotowuje do samodzielnego podejmowania decyzji. Wzrostowi uprawnień decyzyjnych grona nauczycielskiego musi towarzyszyć wzrost jego odpowiedzialności. Łączy się z tym potrzeba umocnienia pozycji dyrektora. Z demokratyzacją procesu kierowania wiązać należy wzrost wzajemnego zaufania w stosunku służbowych i osobistych. Jednoosobową władzę kierownika trzeba opierać na szerokiej demokracji, na doświadczeniu, inicjatywie i twórczej aktywności pracowników. Istota jednoosobowego kierownictwa wyraża się przede wszystkim w skupieniu centralnego ośrodka dyspozycyjnego instytucji w ręku jednej osoby tj. dyrektora, który jest przełożonym służbowym wszystkich pracowników, wszelkie decyzje i polecenia służbowe wydawane są przez niego lub w jego imieniu. Praktyka decydowania wskazuje, że rozwiązywanie problemów decyzyjnych, następuje wskutek decyzji: pojedynczych, gdy wystarczyła tylko jedna decyzja, lub sekwencyjnych, gdy niezbędnych był ciąg pojedynczych decyzji. Dyrektor szkoły i placówki jest organem w sprawach oświaty, co sprawia, że jest uprawniony do wydawania decyzji administracyjnych. Dyrektor podejmuje decyzje: - wcześniejszym przyjęciu dziecka do szkoły,
- odroczeniu obowiązku szkolnego,
- zezwoleniu na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą,
- skreśleniu z listy uczniów,
- zezwoleniu na indywidualny tok nauki.
Jeżeli w przepisach prawa podjęcie decyzji przez dyrektora jest uzależnione od uzgodnienia stanowiska ze związkami zawodowymi, zasada jednoosobowego kierownictwa jest zastępowana przez zasadę decydowania kolegialnego. Wymóg pozyskania zgody związku wskazuje, że podjęcie decyzji z pominięciem związku zawodowego jest prawnie wadliwe. Do decyzji kolegialnych należą: - ustalenie regulaminu pracy,
- ustalenie regulaminu nagród,
- ustalenie regulaminu premiowania i wynagradzania,
- określenie zasad wykorzystania zakładowego funduszu socjalnego,
- określenie planów urlopów wypoczynkowych
- przyznanie świadczeń z funduszu socjalnego
- rozpatrywanie sprzeciwu od nałożonej na pracownika kary porządkowej w trybie art. 112 Kodeksu Pracy
Prowadzenie samodzielnej polityki kadrowej to od niedawna istotne uprawnienie dyrektora placówki oświatowej. Decyzje kadrowe należą do najtrudniejszych zadań każdego dyrektora, nie tylko placówki oświatowej, dotyczą bowiem niezwykle delikatnej materii stosunków międzyludzkich. Niebezpieczeństwo podjęcia złej decyzji wynikać może z dwóch grup przyczyn. Zaliczyć tu należy uprzedzenia i stereotypy dyrektora oraz nieprofesjonalne przygotowanie procesu podejmowania decyzji kadrowych. W praktycznej działalności placówki przedszkolnej spotykamy wiele przeszkód utrudniających właściwą pracę kadry kierowniczej. Do najczęściej występujących należą właśnie procesy decyzyjne tak bardzo zależne od zmieniających się przepisów i budżetu czasu pracy jakim dysponuje dyrektor. Podejmowanie decyzji jest codzienną powinnością dyrektora i może właśnie dlatego uchodzi z jego pola widzenia jako działanie wymagające udoskonaleń. Delegowanie uprawnień umożliwia wyjaśnianie pracownikom swoich zamiarów i postaw, a tym samym stwarza okazję do uzyskania aprobaty grupy przed podjęciem decyzji kierowniczych. Jest to zjawisko stosunkowo młode i delegowanie uprawnień do podejmowania decyzji pojawia się zbyt rzadko. Prawidłowy przepływ informacji pozwala na właściwe decydowanie, a tym samym wpływa na wizerunek dyrektora-menadżera. Reasumując rozważania na ten temat, nasuwa się stwierdzenie, iż dyrektorzy placówek przedszkolnych powinni nadal wzbogacać i doskonalic wiedzę dotyczącą procesów decyzyjnych, aby kierowanie pierwszą w systemie edukacji instytucją nie było działaniem amatorskim, lecz stało się faktycznie zawodowe i skuteczne.
Bibliografia: - D. Elsner: Doskonalenie kierowania placówką oświatową. Chorzów Mentor 1999
- T. Komorowski: Prawo oświatowe w praktyce. Poznań: eMPi 2000
- Cz. Plewka, H. Bednarczyk: Vademecum menadżera oświaty. Radom Ośrodek Kształcenia i Doskonalenia Kadr Instytutu Technologii Eksploatacji 2000
- W. Kołodziejczyk: Nowa rola dyrektora. "Gazeta szkolna" 2000 nr 28
|
