Nauczyciel, który obejmuje wychowawstwo nowego zespołu uczniów staje przed bardzo ważnym obowiązkiem natury psychologicznej i pedagogicznej - poznania każdego dziecka: jego osobowości, zdobytych przez niego w okresie przedszkolnym umiejętności oraz wykazania braków i trudności. Obserwacja taka trwa przez cały okres wczesnoszkolny. Bardzo często zdarza się, że co jakiś czas "odkrywamy dziecko na nowo". Kilka lat temu otrzymałam kolejną klasę pierwszą. Po przeprowadzeniu wstępnych obserwacji okazało się, że w zespole klasowym jest kilkoro dzieci poniżej norm rozwojowych oraz jeden chłopiec który znacznie przekracza te normy. Przestudiowałam literaturę, która przybliżyła mi problem pracy z dziećmi zdolnymi. Uczeń zdolny to taki, który w podobnych warunkach przewyższa innych uczniów w wykonaniu tych samych działań. Osiągnięcia ucznia zdolnego w nauce i w innych dziedzinach są najczęściej wysokie, oryginalne i twórcze. Uczniowie uzdolnieni przejawiają wysokie zdolności do szybkiego uczenia się pod kierunkiem nauczyciela, skutecznego uczenia się samodzielnego oraz swobodnego przenoszenia wyników nauki na dziedziny i sytuacje pokrewne. Każde dziecko ma specyficzny, indywidualny układ zdolności i uzdolnień, których rozwój jest uwarunkowany wpływami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi możliwościami. Dla własnego użytku opracowałam plan pracy z uczniem zdolnym. Nawet wysokie uzdolnienia nie wystarczają do osiągnięcia sukcesu, jeżeli nie jest on wsparty rzetelną pracą. Toteż wdrażanie ucznia do systematycznej pracy nad własnym rozwojem stanowi szczególnie ważną część działań pedagogicznych. Cele Celem pracy z uczniem zdolnym jest rozwijanie zdolności ogólnych tj. spostrzegania, myślenia, zdolności obserwacji i wyciągania wniosków, kształcenie wyobraźni i fantazji, zdobywanie umiejętności odróżniania rzeczy istotnych od nieistotnych, doskonalenie koncentracji uwagi, umiejętność przetwarzania zdobytych wiadomości i twórczego ich modyfikowania poprzez dostrzeganie i rozwiązywanie problemów, kształcenie pomysłowości, krytycyzmu, szybkości podejmowania decyzji, rozbudzenie ciekawości poznawczej, twórczego działania i samodzielności. Formy pracy z uczniem zdolnym - rozwijanie zainteresowań twórczych,
- kształcenie zróżnicowane,
- stawianie i rozwiązywanie problemów,
- stosowanie metod aktywizujących spostrzeganie, myślenie, wzbogacających język czynny ucznia,
- rozwijanie samodzielności według indywidualnego tempa oraz usamodzielnienie poprzez "obudowanie" emocjonalno-motywacyjne zamierzeń i planów,
- kształtowanie postaw i dyspozycji twórczych w wybranych dziedzinach.
Środki dydaktyczne stosowane na zajęciach: - zagadki, eliminatki, uzupełnianki, rebusy,
- logografy, labirynty, krzyżówki, łamigłówki,
- gry ortograficzne, arytmetyczne,
- ćwiczenia plastyczne.
O zdolnościach chłopca mogłam przekonać się po sprawdzianach, obserwacji, analizie charakterologicznej, rozmowach indywidualnych z nim, rodzicami, analizie osiągnięć szkolnych. W trakcie obserwacji zauważyłam, że chłopiec ma łatwość uczenia się, posiada zdolność rozumienia abstrakcyjnego, potrafi przez dłuższy czas skupić się nad danym problemem, ma spory zakres uwagi, bogaty słownik pod względem ilościowym i jakościowym, potrafi umiejętnie posługiwać się nim. Już w klasie pierwszej czytał płynnie z odpowiednim tempem i piękną dykcją. Chłopca cechowała zdolność samodzielnej i skutecznej pracy, łatwość zapamiętywania, szeroki wachlarz zainteresowań. Bardzo dużo czytał i korzystał z biblioteki. Posiadał łatwość wykonywania zadań i operowania liczbami. Przykłady pracy z uczniem zdolnym w zakresie poszczególnych edukacji:Edukacja polonistyczna
w trakcie wykonywania ćwiczeń gramatyczno-ortograficznych otrzymywał dodatkowe trudniejsze zadania, zadanie domowe było często rozszerzone, częste wykonywanie zadań o charakterze twórczym, swobodne teksty, pełnił rolę "asystenta", czytając teksty na lekcji zamiast nauczyciela. Edukacja matematyczna
otrzymywał dodatkowe zadania i ćwiczenia, wyszukiwałam dla niego lub układałam zadania tekstowe o złożonych działaniach, usprawniałam jego technikę rachunkową przez rozszerzenie zakresu liczbowego, otrzymywał zadania celowo źle sformułowane, jeżeli uczniowie rozwiązywali zadania tekstowe metodą arytmetyczną, to chłopiec dodatkowo przedstawiał sposób algebraiczny, jako "asystent" sprawdzał poprawność wykonywania zadań Edukacja przyrodnicza
wykonywał dodatkowe obserwacje przyrodnicze i relacjonował je, przygotowywał na niektóre zajęcia dodatkowe informacje z encyklopedii, przewodników lub innych źródeł. Przedstawiłam wyżej tylko niektóre sposoby pracy z uczniem zdolnym. Staram się w swojej pracy unowocześniać metody nauczania. Stosuję nauczanie wielopoziomowe, dzięki któremu mogłam zindywidualizować pracę z uczniem zdolnym. Nauczyciel pracujący z uczniem zdolnym jest zmuszony poza przygotowaniem się do zajęć, do opracowywania dodatkowych ćwiczeń dla ucznia zdolnego. Nie wolno jednak pozostawić jednostek zdolnych własnemu losowi, gdyż wiąże się to nie tylko ze stratą dla nich, ale i dla zbiorowości.
Literatura: - Bandura L., Uczniowie zdolni i kierowanie ich kształceniem, Nasza Księgarnia, Warszawa 1974.
- Eby J. Smutny J., Jak kształtować uzdolnienia dzieci i młodzież, WSiP, Warszawa 1998.
- Guz S., Rozwój i kształtowanie osobowości dzieci w okresie wczesnoszkolnym, WSiP, Warszawa 1987.
- Lewowicki T., Kształcenie uczniów zdolnych, WSiP, Warszawa 1980.
|
