Od pierwszej lekcji języka obcego uczniowie powinni słuchać modelu poprawnej wymowy, właściwej intonacji, akcentu i rytmu - charakterystycznych dla każdego języka. Różnorodne ćwiczenia mają na celu rozwijanie sprawności identyfikacji słyszanego tekstu (dialogu, monologu, scenki z życia codziennego, tekstu piosenki, nagrania radiowego), tekstu wypowiadanego nie tylko przez nauczyciela, ale również dostępnego poprzez kasety audio i wideo, telewizję satelitarną, audycje radiowe, prasę obcojęzyczną, wyjazdy zagraniczne. Ćwiczenie rozumienia ze słuchu na lekcji powinno obejmować czynności przed słuchaniem, w trakcie słuchania i po wysłuchaniu. W czasie trwania ćwiczenia uczeń prowadzi jednocześnie logiczną analizę słyszanego dokumentu, a mianowicie: rozpoznaje - umiejscawia - selekcjonuje informacje w czasie i otoczeniu - śledzi przebieg akcji - klasyfikuje spostrzeżenia - wyłania zależności pomiędzy elementami tekstu - interpretuje - syntetyzuje i wreszcie sprawdza wyniki swojej pracy. Czynności przed słuchaniem mają na celu zwrócenie uwagi ucznia, uświadomienie mu celu słuchania danego słownictwa oraz ułatwienie zrozumienia tekstu. Należą do nich m.in.: - praca z ilustracją - opis ilustracji, podkreślenie tematu i treści,
- podanie tytułu lub słowa kluczowego,
- podanie nowego, nieznanego uczniom słownictwa,
- wybranie słów, które nie pasują w podanym ciągu wyrazów,
- tworzenie synonimów lub antonimów,
- wypisanie cyfr lub dat.
Czynności, które mogą być stosowane w trakcie lub po wysłuchaniu nie mogą być zbyt czasochłonne ani zbyt skomplikowane, żeby nie utrudniać słuchania. Najczęściej wykonywane ćwiczenia, to: - wybranie odpowiednich ilustracji z serii, dostosowanych do usłyszanej treści,
- wykonanie rysunku na podstawie usłyszanego tekstu,
- układanie ilustracji w odpowiedniej kolejności,
- dostarczenie uczniom listy słów, z których mają wybrać usłyszane,
- ćwiczenie typu prawda - fałsz,
- ćwiczenie na uzupełnienie brakujących wyrazów,
- wyszukiwanie jednej określonej informacji i zapisanie jej,
- odpowiedzi na pytania nauczyciela,
- odpowiedzi na dostarczone wcześniej pytania na piśmie,
- streszczenie wysłuchanych informacji,
- robienie notatek,
- tłumaczenie na język ojczysty np. słów piosenki,
- wypisanie usłyszanych przymiotników, rzeczowników lub czasowników.
Dzięki wprowadzeniu różnych form pracy, rola nauczyciela polega na kierowaniu lekcją, wyznaczaniu i wyjaśnianiu konkretnych zadań, nadzorowaniu pracy uczniów, a zajęcia motywują całą grupę uczniowską do pracy i są skoncentrowane na uczniu, a nie na nauczycielu. Nauczyciel bowiem ma za zadanie przygotować uczniów do poradzenia sobie w konkretnej sytuacji, tj., np. do prowadzenia rozmowy (dialogu) z jedną lub więcej osobami. W takiej sytuacji osoba prowadząca rozmowę, na przemian jest słuchaczem i rozmówcą. Nie wystarczy przygotować ucznia tylko i wyłącznie do roli słuchacza, lecz również powinien on umieć odpowiednio zareagować słownie. Aby dobrze zrozumieć i odtworzyć słyszany tekst, uczeń powinien mieć możliwość odebrania go w dobrych warunkach technicznych czyli najlepiej w dobrze wytłumionej sali, ze słuchawkami na uszach. Ćwiczenia rozumienia ze słuchu przyniosą oczekiwane, pozytywne rezultaty, gdy będą spełnione następujące warunki: - teksty będą poprawne słownikowo, gramatycznie i fonicznie za wyjątkiem materiałów przeznaczonych do nauczania języka potocznego,
- teksty nie powinny być zbyt długie do słuchania, gdyż zmęczenie wpływa źle na efekty pracy,
- teksty nie powinny wykraczać poza możliwości językowe uczniów, czyli poza ich zasób słownictwa i ich poziom znajomości języka - zbyt wysoki stopień trudności stanowi dla ucznia przeszkodę nie do pokonania i osłabia motywację do dalszej pracy,
- szybkość wypowiedzi, jasność informacji, poziom głosu lektora nie będą utrudniać zrozumienia materiału,
- tematyka prezentowanych dokumentów będzie odpowiadać zainteresowaniom uczniów,
- uczniowie będą mieli określony dokładnie cel słuchania,
- zadania kontrolne będą objaśnione przed słuchaniem,
- uczniowie będą starać się rozumieć sens całej wypowiedzi, a nie ją dokładnie i cząstkowo analizować,
- rozumienie ze słuchu będzie ćwiczone stale, przy różnych okazjach.
Istotną kwestią jest, aby zaraz po wykonaniu zadań przez uczniów zostały one sprawdzone i ocenione. Nie chodzi tu nawet o ocenę wyrażoną stopniem, lecz pochwałę, ewentualne poprawianie błędów i umacnianie pozytywnej motywacji uczniów. Nikogo zatem nie trzeba już przekonywać, jak istotne jest stosowanie tekstów autentycznych na lekcjach języków obcych, zresztą sami uczniowie z wielkim zainteresowaniem słuchają tekstu mówiącego o ich rzeczywistości, z realiami, które są im znane, dotyczą ich otoczenia. |
