Nikotynizm wśród młodzieży
Analiza przypadku
mgr Elżbieta Rostkowska

>>Twoja opinia<<

             
             

IDENTYFIKACJA PROBLEMU

Zajęłam się problemem nikotynizmu wśród uczniów klas pierwszych Gimnazjum Nr 11 przy Zespole Szkół Przemysłu Spożywczego w Legnicy. O istnieniu problemu świadczy fakt palenia papierosów przez uczniów w szkolnych toaletach (mimo kontroli nauczycieli dyżurujących) i na terenie wokół szkoły (skargi okolicznych mieszkańców).
Palenie tytoniu jest w Polsce zjawiskiem masowym niezależnie od płcii wieku, nasila się w młodych grupach wiekowych. Nałóg palenia tytoniu nie jest obojętny dla organizmu człowieka, szczególnie młodego: jest on bezpośrednią przyczyną wielu chorób już określanych jako "odtytoniowe".
Te przesłanki skłoniły mnie do przeprowadzenia analizy tego problemu.

GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA

Przeprowadziłam badania w listopadzie 2000r. Ich celem było poznanie historii powstania problemu i opinii uczniów (grupy młodszej i starszej) na temat nikotynizmu wśród nich. Uczniowie otrzymali jednocześnie dwie ankiety, żeby zachować anonimowość uczniów palących, co uwiarygadnia wyniki ankiet.
Próbowałam odpowiedzieć na pytania (ankieta nr1 ):

  Kiedy uczniowie zaczęli palić i w jakich okolicznościach?
Jak długo palą?
Czy próbowali rzucić palenie?
Jakie jest podejście do palenia wśród palących i niepalących?
Jakie jest zdanie uczniów na temat przyczyn i skutków palenia?
   
 

ANKIETA NR 1

1) Czy palisz papierosy?
a. tak, od kiedy
b. nie, dlaczego

2) Zacząłeś palić:
a. za namową kolegów
b. był to twój wybór
c. dla szpanu
d. żeby stracić parę kilogramów
e. inne powody (napisz jakie)......................................

3) Czy próbowałeś rzucić palenie?
a. tak, dlaczego.......................................................
b. nie, dlaczego......................................................

4) Jeżeli palisz od czasu do czasu, to kiedy, w jakiej sytuacji?
...............................................................................................................................

5) Jeżeli nie palisz, to co odpowiadasz komuś kto cię namawia?
a. nie, dziękuję
b. tak, chyba spróbuję

6) Czym jest twoim zdaniem palenie?
a. złym nawykiem
b. przyjemnością
c. szpanem
d. sposobem na nudę
e. jakie inne...............................

7) Wymień powody, dla których palą:
a. dziewczyny.........................................
b. chłopcy..................................................

8) Czy palenie jest metodą odchudzania?
a. tak
b. nie

9) Czyje zachowanie najbardziej wpłynęło na ciebie, że zacząłeś palić?
a. koledzy ze szkoły, którzy dominują w grupie
b. koledzy z podwórka
c. rodzice
d. znani aktorzy, muzycy
e. dziewczyna lub chłopak, którym się interesowałeś

10) Czy koledzy, koleżanki, które palą imponują ci?
a. tak
b. nie

11) Czy denerwuje cię, jeśli musisz przebywać w zadymionym pomieszczeniu?
a. tak
b. nie

12) Czy dym z papierosa szkodzi ludziom?
a. tak ,ale tylko tym, którzy palą
b. tak, wszystkim
c. nie

13) Czy chcesz, żeby twój chłopak, czy dziewczyna rzucili palenie jeśli ty jesteś niepalący?
a. tak, dlatego że.................................................................
b. nie, dlatego że.................................................................

14) Czy papieros pomaga ci w zawieraniu znajomości, uspokoić nerwy, dobrze się bawić?
a. tak
b. nie

15) Czy niepalący boją się odrzucenia przez grupę palących?
a. tak
b. nie

16) Czy umiałbyś przekonać kogoś, żeby zerwał z nałogiem palenia?
a. tak
b. nie

17) Czy udało ci się przekonać kogoś, żeby rzucił palenie?
a. tak
b. nie

Dziękuję za wypełnienie ankiety.

Na podstawie badań dr med. Andrzeja Korsaka opracowałam wyniki ankiety dla uczniów palących "Dlaczego palisz papierosy" chcąc odpowiedzieć na pytania:

  Jakiego typu palaczami są uczniowie?
W czym papieros uzupełnia ich braki osobowe?
Co uczeń zyskuje paląc, czy myśli o jednoczesnych stratach?

Myślę, że odpowiedzi na postawione przeze mnie pytania, w oparciu o wyniki ankiet, pozwolą mi na dogłębną analizę problemu i określenie metod oddziaływań na uczniów.

OBLICZANIE PUNKTACJI

Każda liczba punktów (dla każdej grupy odpowiedzi) powyżej 11 jest wysoka, każda poniżej 7 jest niska. Obliczenie punktacji pozwoli na określenie jakiego typu palaczem jest dany uczeń. Otrzymane wyniki uogólnię dla całej grupy uczniów palących.

Tabela 1

* ankieta na podstawie opracowania dr med. Andrzeja Korsaka

 

DLACZEGO PALISZ PAPIEROSY ?*

Ankieta jest anonimowa, proszę więc o szczere odpowiedzi i poważne
potraktowanie tematu.

Zastanów się, jak często odczuwasz to samo, gdy palisz?

Zakreśl jedną odpowiedź dla każdego stwierdzenia:

  zawsze często niekiedy rzadko nigdy  
      5p 4p 3p 2p 1p  
    A. Papieros aktywizuje i daje lepsze samopoczucie            
    B. Już sam moment zapalania papierosa stanowi dużą przyjemność            
    C. Palenie stanowi dla mnie dużą przyjemność            
    D. gdy czuję się niezręcznie, jestem przygnębiony, zapalam papierosa            
    E. Kiedy palę, odsuwam od siebie myśli o szkodliwości nałogu            
    F.Zapalam papierosa bez uświadamiania sobie, że dopiero skończyłem poprzedniego            
    G. Palenie pomaga mi w skupieniu myśli            
    H. "Ceremonia" palenia daje mi dużo satysfakcji i przyjemności            
    I. Palenie uspokaja mnie i odpręża            
    J. Zapalam papierosa gdy coś mnie gniewa i jestem niezadowolony            
    K. Kiedy walczę z nałogiem czuję się żle, aż do chwili zapalenia nowego papierosa            
    L. Najczęściej palę odruchowo, bezmyślnie, nie zdając sobie sprawy, że palę            
    M. Palę papierosy, aby zaimponować koleżankom i  kolegom            
    N. Lubię obserwować "dymek"z papierosa kiedy palę            
    O. Chce mi się palić kiedy jestem najedzony, zadowolony i wypoczęty            
    P. Zapalam papierosa kiedy jestem zły, zmartwiony            
    R. Jeśli przez jakiś czs nie palę - odczuwam "głód" papierosa            
    S. Czasami paląc papierosa nie pamiętam momentu jego zapalenia            
   

WYNIKI BADAŃ

Badania przeprowadziłam w listopadzie 2000 r., ich celem było poznanie opinii gimnazjalistów na temat nikotynizmu wśród uczniów. Badaniami zostało objętych 137 uczniów. Ankiety były anonimowe, co podnosi wiarygodność wyników. Dane uzyskane z ankiety zostały zakodowane i wprowadzone do komputerowej bazy danych, a następnie przeanalizowane. Analiza komputerowa pozwoliła mi na wszechstronne zbadanie danych i znalezienie wielu współzależności.

STATYSTYKA PALENIA

28 osób ze 137 ankietowanych odpowiedziało, że są stałymi palaczami, co stanowi 20,4%.

Wykres 1

Wykres 2

W JAKICH OKOLICZNOŚCIACH UCZNIOWIE ZACZĘLI PALIĆ?

Za namową kolegów 46.4%
Własny wybór 17,9%
Dla szpanu 10,7%
Dla zabicia stresu 25 %

Wykres 3

  NIEPALĄCY PALĄCY
Złym nawykiem 68,8%50,0%
Szpanem 23,8%14,3%
Sposobem na nudę 5,5%10,7%
Przyjemnością 0,0%21,4%
Głupotą 1,9%3,6%

Z powyższego zestawienia wynika, że większość ankietowanych zdaje sobie sprawę ze szkodliwości nałogu.

Wykres 4

Z badań wynika, że 75% uczniów próbowało rzucić palenie ale nie powiodło im się to. Pozostali stwierdzili, że palenie jest dla nich przyjemnością i nie zamierzają przestać palić.
Gimnazjaliści bardzo dobrze wiedzą, że dym z papierosa szkodzi wszystkim, którzy go wdychają.
Na pytanie, czy denerwuje cię dym 80% niepalących udzieliło odpowiedzi twierdzącej, wśród palących 42,8% czyli prawie połowa palących uczniów nie znosi dymu.
Wszyscy badani uczniowie twierdzą, że palące koleżanki i koledzy im nie imponują (92%).
W grupie niepalących na pytanie, czy boją się odrzucenia przez palących twierdząco odpowiada 29%. Dla grupy palących, to czy ktoś pali czy nie nie ma większego znaczenia.
37,2% wśród niepalących i 25% palących jest przekonana, że potrafiłaby przekonać kogoś, żeby przestał palić.
34,8% niepalących i 75% palących uważa, że palenie jest metodą odchudzania.
Namawiającym do palenia 99% niepalących odpowiada nie, dziękuję.
Na pytanie, dlaczego nie palę 80% odpowiada, że to szkodzi zdrowiu, 9% nie znosi dymu, 8% mówi, że było im niedobrze gdy spróbowali, 3% nie ma pieniędzy na papierosy.

Wykres 5

Z odpowiedzi ankietowanych wynika, że nie ma istotnych różnic w motywach palenia dziewcząt i chłopców. Niektórzy uczniowie twierdzą, że chłopcy zaczynają palić wcześniej i palą papierosy gorsze gatunkowo. Łaskawiej ocenia się palących chłopców niż palące dziewczęta.
Na pytanie czy chcesz żeby twój chłopak lub dziewczyna byli niepalący TAK odpowiedziało:

  77,3% niepalących
67,9% palących

podając jako główne przyczyny: nieprzyjemny zapach osoby palącej, szkodliwość dla
zdrowia i możliwość uzależnienia od innych środków.

Wykres 6

Dlaczego uczniowie palą papierosy?

Palisz dla:

Gimnazjum

Pobudzenie 0%
Ceremonii palenia 3,57%
Uspokojenia i przyjemności 7,14%
Zwalczania negatywnych napięć 53,57%
"Głodu" nikotynowego, przyzwyczajenia 3,57%
Bezmyślnego nałogu 32,15%

Jak widać z powyższego zestawienia większość uczniów gimnazjum pali dla zwalczania negatywnych napięć. Gdy nie wiedzą co robić z rękami, mają kłopotliwą sytuację czy starają się ukryć swoje braki i kompleksy, żeby dodać sobie odwagi szukają wsparcia w dymku papierosowym. Ma on uzupełnić ich braki osobowościowe, dostarczyć poczucia równowagi, pomóc w ukryciu lęku i zamaskowaniu niezręczności. Tacy palacze, kiedy próbują odzwyczaić się od palenia, stwierdzają, że jest to rzecz łatwa, do momentu, kiedy znów muszą pokonać jakieś trudności. Wtedy od nowa sięgają po papierosy i wracają do nałogu. Tacy uczniowie mają bardzo niską samoocenę i często wyolbrzymiają swoje niepowodzenia oraz przeżywają sytuacje stresowe. Należy pomóc im poprzez uświadamianie jak radzić sobie ze stresem, nauczyć radzić sobie w sytuacjach trudnych i jak dokonywać samooceny.
Duża grupa uczniów ( 32% ) pali bezmyślnie i automatycznie. Wielu z nich nie odczuwa żadnej przyjemności, nie ciekawi ich ceremonia palenia, nie zwalczają stresów, ani ich to nie uspokaja, czyli... palą nie wiadomo po co. Często palą dla dotrzymania towarzystwa kolegom.

PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ.

  Lekcje poświęcone szkodliwości palenia (dołączone przykłady scenariuszów).
  Przedstawienie wyników przeprowadzonych ankiet na forum szkolnym.
  Pogadanki na temat szkodliwości palenia wygłaszane przez uczniów na lekcjach wychowawczych w myśl zasady "żeby przekonać innych trzeba być przekonanym osobiście".
  Omawianie szkodliwości palenia na lekcjach z różnych przedmiotów (chemia, biologia...).
  Organizacja warsztatów pedagogiczno - psychologicznych na temat radzenia sobie w sytuacjach trudnych oraz umiejętności pokonywania stresu.
  Organizacja sesji plakatowej.
  Konkurs plastyczny na temat profilaktyki antynikotynowej pod kierunkiem nauczyciela plastyki.
  Wskazywanie uczniom atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego, sposobów na "zabicie" nudy (wychowawcy, nauczyciele prowadzący koła zainteresowań, zajęcia sportowe, pielęgniarka).
  Pogadanki, gazetki dotyczące oświaty zdrowotnej organizowane przez pielęgniarkę szkolną.
  Współpraca z ośrodkami terapeutycznymi w celu przeprowadzenia przez specjalistów cyklu zajęć dotyczących uzależnienia od nikotyny.
  Pedagogizacja rodziców - na wywiadówkach przekazać rodzicom "Rady dla rodziców"*
  "Decyzja należy do ciebie"- drama dotycząca problemu nikotynizmu (dołączony scenariusz)

* na podstawie: 10 steps to help your child say NO, US Departament of Health and Human Services, DHHS Publication,
No ( ADM 88 - 1418 ) 1988

RADY DLA RODZICÓW*

Podane niżej rady mają pomóc rodzicom w uchronieniu dziecka przed zażywaniem środków uzależniających.

  1.  Rozmawiaj ze swoim dzieckiem o paleniu papierosów, piciu alkoholu, używaniu narkotyków.
      Rozwiewaj mity i koryguj błędne informacje, które dziecko uzyskało z różnych źródeł, najczęściej TV, filmów.
      Wyjaśnij dokładnie dziecku, dlaczego nie powinno palić papierosów, pić alkoholu, używać innych środków uzależniających.
      Wybierz najlepszy moment na rozmowę z dzieckiem.
  2.  Ucz się naprawdę słuchać tego, co dziecko do Ciebie mówi.
      Nawiązuj do wypowiedzi dziecka, aby okazać mu, że go rozumiesz.
      Obserwuj twarz dziecka i "język" jego ciała.
      Wspieraj dziecko i dodawaj mu odwagi bez słów.
      Używaj odpowiedniej tonacji głosu, gdy odpowiadasz dziecku.
      W czasie rozmowy wtrącaj słowa i zwroty zachęcające dziecko do wypowiedzi, wskazujące na Twoje zainteresowania, oraz staraj się podtrzymać rozmowę.
  3.  Pomóż swemu dziecku polubić siebie.
      Udzielaj mu wielu pochwał.
      Chwal wysiłek a nie wyniki.
      Nie porównuj wysiłków Twego dziecka z innymi.
      Gdy korygujesz postępowanie dziecka, krytykuj jego działania, a nie dziecko.
      Panuj nad swymi negatywnymi emocjami (złością).
      Powierz dziecku konkretne działania.
      Okaż dziecku, że go kochasz.
  4.  Pomóż swojemu dziecku rozwijać trwałe wartości.
  5.  Bądź wzorem dla swojego dziecka.
  6.  Pomóż swemu dziecku rodzić sobie z presją rówieśników.
      Ucz dziecko cenić indywidualności innych ludzi.
      Wyjaśnij dziecku, czym jest przyjaźń.
      Daj dziecku wsparcie, aby umiało powiedzieć NIE.
      Zachęcaj dziecko do sprawdzenia w praktyce, jak mówić NIE.
      Poznaj fakty o piciu alkoholu i używaniu narkotyków przez młodzież.
      Wykorzystaj pozytywną presję rówieśników.
  7.  Twórz własny kodeks rodzinny.
  8.  Zachęcaj swoje dziecko do zdrowej, twórczej aktywności.
      Zachęcaj dziecko do uczestnictwa w różnych zajęciach szkolnych.
      Wykonuj różne rzeczy razem z dzieckiem.
  9.  Współdziałaj z innymi rodzicami.
  10.  Wiedz, co zrobić, gdy podejrzewasz, że Twoje dziecko pali papierosy, pije alkohol, używa
narkotyków.


             
 

>>Twoja opinia<<

 
             
             
             
webm@ster
 
           
Strona główna Opinie W sieci Downloads Publikacje O stronie